Sáng ngày 30/12/2025, tại Trường Tiểu học, THCS và THPT Thực nghiệm Khoa học Giáo dục (50 Liễu Giai, Hà Nội), Trung tâm Nghiên cứu Phát triển chương trình và Đánh giá giáo dục – Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đã tổ chức Hội thảo khoa học thường niên năm 2025 với chủ đề “Giáo dục phổ thông trong bối cảnh mới: Thực trạng và định hướng phát triển”.
Tham dự hội thảo có TS. Tạ Ngọc Trí – Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông (Bộ GD&ĐT), PGS.TS. Trần Kiều – nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, cùng gần 100 đại biểu là các nhà khoa học, chuyên gia giáo dục, cán bộ quản lý, giáo viên phổ thông và các đơn vị nghiên cứu trong và ngoài Viện. Đây là diễn đàn khoa học quan trọng nhằm trao đổi, phân tích những vấn đề cốt lõi của giáo dục phổ thông Việt Nam trong giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ hiện nay.
Phát biểu khai mạc hội thảo, GS.TS. Lê Anh Vinh – Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam nhấn mạnh: giáo dục phổ thông Việt Nam đang đứng trước những yêu cầu mới cả về mục tiêu, cấu trúc chương trình và mô hình tổ chức giáo dục. Trong bối cảnh chuyển đổi số, biến đổi nhanh của thị trường lao động và yêu cầu phát triển nguồn nhân lực quốc gia, việc đánh giá lại thực trạng và định hình định hướng phát triển dài hạn cho giáo dục phổ thông là nhiệm vụ cấp thiết.
GS.TS. Lê Anh Vinh phát biểu khai mạc hội thảo
Theo GS.TS. Lê Anh Vinh, Hội thảo không chỉ dừng lại ở việc đánh giá thực trạng mà còn hướng tới trao đổi những vấn đề mang tính dài hạn, gắn với các mục tiêu chiến lược như: tiến tới phổ cập giáo dục trung học phổ thông vào năm 2035, nghiên cứu đa dạng hóa con đường học tập của học sinh, trong đó có việc xem xét mô hình Trường Trung học nghề nhằm đáp ứng tốt hơn năng lực, nhu cầu và định hướng nghề nghiệp khác nhau của người học.
Đổi mới mô hình và con đường hiện thực hóa mục tiêu phổ cập giáo dục phổ thông
Tại Phiên thảo luận thứ nhất, các báo cáo và trao đổi tập trung làm rõ vấn đề: làm thế nào để vừa bảo đảm chất lượng giáo dục phổ thông, vừa mở rộng cơ hội học tập cho mọi đối tượng học sinh.
Báo cáo của ThS. Đào Văn Toàn đã phân tích những định hướng nghiên cứu phát triển chương trình giáo dục phổ thông trong giai đoạn mới, nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục hoàn thiện chương trình theo hướng linh hoạt, tích hợp, tăng cường tính lựa chọn và phù hợp với bối cảnh phát triển kinh tế – xã hội.
ThS. Đào Văn Toàn trình bày báo cáo tại hội thảo
Trong khi đó, TS. Hồ Thị Hồng Vân tập trung vào vấn đề phát triển năng lực định hướng nghề nghiệp cho học sinh như một giải pháp quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu phổ cập trung học phổ thông. Báo cáo cho thấy, việc gắn kết giáo dục phổ thông với định hướng nghề nghiệp không chỉ giúp giảm áp lực “học để thi” mà còn tạo điều kiện để học sinh lựa chọn con đường học tập phù hợp với năng lực và điều kiện cá nhân.
TS. Hồ Thị Hồng Vân trình bày báo cáo tại hội thảo
Chuyển đổi số – động lực và thách thức trong phát triển giáo dục phổ thông
Phiên thảo luận thứ hai của Hội thảo tập trung vào chủ đề chuyển đổi số trong giáo dục phổ thông, một trong những động lực quan trọng thúc đẩy đổi mới giáo dục hiện nay.
Trong báo cáo về đánh giá năng lực học sinh dựa trên công nghệ, TS. Trần Thị Lan đã chỉ ra những cơ hội lớn mà công nghệ số mang lại trong đổi mới kiểm tra, đánh giá, từ việc đa dạng hóa hình thức đánh giá đến khả năng cá nhân hóa quá trình học tập của học sinh.
TS. Trần Thị Lan trình bày báo cáo tại hội thảo
Tiếp cận từ bối cảnh toàn cầu với sự bùng nổ của AI và dữ liệu lớn đang đặt ra yêu cầu cấp thiết về cá nhân hóa học tập, TS. Đặng Thị Thu Huệ và nhóm nghiên cứu xác định triết lý tiếp cận cốt lõi: Chuyển đổi số không chỉ là mua sắm công nghệ, mà là sự thay đổi về tư duy và năng lực của con người. Công nghệ chỉ là điều kiện cần, và đội ngũ chính là điều kiện đủ. Trên cơ sở phân tích kinh nghiệm chuyển đổi số giáo dục phổ thông của một số quốc gia, đồng thời làm rõ thực trạng năng lực đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên THPT Việt Nam trong việc sẵn sàng triển khai chuyển đổi số, TS. Đặng Thị Thu Huệ đề xuất một số giải pháp đối với các nhóm đối tượng này nhằm bảo đảm chuyển đổi số được thực hiện một cách thực chất, phù hợp với điều kiện của các trường trung học phổ thông tại Việt Nam.
TS. Đặng Thị Thu Huệ trình bày báo cáo tại hội thảo
Gợi mở định hướng phát triển giáo dục phổ thông trong giai đoạn tới
Bên cạnh các báo cáo khoa học, Hội thảo ghi nhận nhiều ý kiến trao đổi tâm huyết của các đại biểu. TS. Tạ Ngọc Trí – Vụ phó Vụ Giáo dục Phổ thông (Bộ GD&ĐT) đã chia sẻ những góc nhìn từ thực tiễn quản lý, nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm tính khả thi của các định hướng đổi mới, đồng thời tăng cường sự phối hợp giữa nghiên cứu khoa học và thực tiễn nhà trường. Về định hướng phát triển trường trung học nghề, theo TS. Tạ Ngọc Trí, khái niệm “trung học nghề” cần được hiểu là một hệ đào tạo tương đương với trung học phổ thông nhưng đi sâu vào kỹ năng nghề nghiệp thực chất. Ông nhấn mạnh việc trang bị cho học sinh khả năng “học cách học” (learning to learn) và năng lực học tập suốt đời để thích ứng với sự thay đổi của thế giới.
TS. Tạ Ngọc Trí – Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông (Bộ GD&ĐT) chia sẻ tại hội thảo.
Đặc biệt, ý kiến trao đổi của PGS.TS. Trần Kiều – nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đã gợi mở nhiều vấn đề mang tính nền tảng, từ triết lý phát triển chương trình, vai trò của nghiên cứu giáo dục đến yêu cầu đổi mới tư duy trong thiết kế mô hình giáo dục phổ thông đáp ứng bối cảnh mới. PGS.TS. Trần Kiều khẳng định vai trò của Viện KHGDVN phải là “xương sống”, là nơi cung cấp các luận cứ khoa học vững chắc cho những quyết sách giáo dục quan trọng của Bộ GD&ĐT. PGS.TS. Trần Kiều lưu ý rằng: “Mọi đề xuất đổi mới, từ việc lựa chọn bộ sách giáo khoa cho đến thay đổi mô hình trường học, đều phải dựa trên nghiên cứu thực tiễn nghiêm túc và có sức thuyết phục về mặt khoa học.”
PGS.TS Trần Kiều – nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam trao đổi tại hội thảo.
Các vấn đề then chốt của giáo dục phổ thông trong giai đoạn mới
Cùng với ý kiến trao đổi của các nhà quản lý giáo dục, các nhà khoa học, nhiều đại biểu cho rằng, bên cạnh việc tiếp tục triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018, cần sớm nghiên cứu định hướng chương trình giáo dục phổ thông sau năm 2030 với tầm nhìn dài hạn hơn, bảo đảm tính kế thừa, ổn định nhưng đồng thời đủ linh hoạt để thích ứng với những biến đổi nhanh của xã hội và thị trường lao động. Việc xác định rõ mục tiêu, cấu trúc chương trình và chuẩn đầu ra trong giai đoạn mới được xem là điều kiện tiên quyết để nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông.
Liên quan đến mục tiêu phổ cập giáo dục trung học phổ thông vào năm 2035, các đại biểu nhấn mạnh yêu cầu đa dạng hóa con đường học tập của học sinh. Bên cạnh con đường học thuật truyền thống, cần nghiên cứu và phát triển các mô hình giáo dục phù hợp với năng lực, hứng thú và điều kiện học tập khác nhau của người học. Trong đó, mô hình Trường Trung học nghề được nhiều ý kiến quan tâm như một phương án góp phần giảm áp lực cho hệ thống giáo dục phổ thông hiện hành, đồng thời tăng cường khả năng gắn kết giữa giáo dục và nhu cầu phát triển nguồn nhân lực.
Về chuyển đổi số trong giáo dục phổ thông, các đại biểu thống nhất nhận định đây là xu thế tất yếu, song việc triển khai cần được tiếp cận một cách thận trọng, có lộ trình và bảo đảm tính khả thi. Nhiều ý kiến cho rằng, chuyển đổi số không chỉ là vấn đề đầu tư hạ tầng công nghệ mà quan trọng hơn là nâng cao năng lực số của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.
Một số đại biểu cũng chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn từ các cơ sở giáo dục phổ thông, cho thấy sự khác biệt về điều kiện triển khai giữa các vùng, miền. Điều này đặt ra yêu cầu cần có các giải pháp chính sách linh hoạt, phù hợp với từng bối cảnh cụ thể, tránh áp dụng một cách đồng loạt, hình thức.
Đặc biệt, các ý kiến trao đổi đều nhấn mạnh vai trò của nghiên cứu khoa học giáo dục trong việc cung cấp luận cứ khoa học cho quá trình hoạch định chính sách và tổ chức thực tiễn. Việc tăng cường phối hợp giữa các cơ sở nghiên cứu, cơ quan quản lý và nhà trường được xem là yếu tố then chốt nhằm bảo đảm các định hướng đổi mới giáo dục phổ thông được triển khai đồng bộ, hiệu quả và bền vững.
Kết nối nghiên cứu và thực tiễn – nền tảng cho đổi mới bền vững
Phát biểu tổng kết Hội thảo, GS.TS. Lê Anh Vinh trân trọng ghi nhận các ý kiến đóng góp, trao đổi thẳng thắn và trách nhiệm của các đại biểu. Ông khẳng định kết quả hội thảo là cơ sở hữu ích cho các nghiên cứu tiếp theo của Trung tâm trong việc tham vấn chính sách và phát triển chương trình giáo dục phổ thông; góp phần bổ sung thêm luận cứ khoa học cho việc định hướng phát triển giáo dục phổ thông Việt Nam trong giai đoạn tới.
Một số hình ảnh tại Hội thảo
TS. Đoàn Thị Thúy Hạnh – Phó Giám đốc Trung tâm điều hành phiên thảo luận 1 
ThS. Hà Văn Quỳnh – Phó Giám đốc Trung tâm điều hành phiên thảo luận 2 
Phòng Nghiên cứu Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số
